Διογένης ὁδοιπορῶν

Ένας μύθος του Αισώπου που μας δείχνει ότι και η καλοσύνη ακόμη απαιτεί κριτική σκέψη. Ποιότητα και όχι ποσότητα στην πράξη, όπως θα έλεγε και ο Αριστοτέλης. Γιατί αλλιώς δεν είναι καλοσύνη, αλλά τρέλα!

Διογένης ὁ κύων ὁδοιπορῶν, ὡς ἐγένετο κατά τινα ποταμὸν πλημμυροῦντα, εἱστήκει  ἀμηχανῶν. Εἷς δέ τις τῶν διαβιβάζειν εἰθισμένων θεασάμενος αὐτὸν διαποροῦντα, προσελθὼν καὶ ἀράμενος αὐτόν, σὺν φιλοφροσύνῃ διεπέρασεν αὐτόν. Ὁ δὲ εἱστήκει τὴν αὑτοῦ πενίαν μεμφόμενος, δι' ἣν ἀμείψασθαι τὸν εὐεργέτην οὐ δύναται. Ἔτι δὲ αὐτοῦ ταῦτα διανοουμένου, ἐκεῖνος θεασάμενος ἕτερον ὁδοιπόρον διελθεῖν μὴ δυνάμενον, προσδραμὼν καὶ αὐτὸν διεπέρασε. Καὶ ὁ Διογένης προσελθὼν αὐτῷ εἶπεν· " Ἀλλ' ἔγωγε οὐκέτι σοι χάριν ἔχω ἐπὶ τῷ γεγονότι· ὁρῶ γὰρ ὅτι οὐ κρίσει, ἀλλὰ νόσῳ αὐτὸ ποιεῖς".

Ὁ μῦθος δηλοῖ ὅτι οἱ μετὰ τῶν σπουδαίων καὶ τοὺς ἀνεπιτηδείους εὐεργετοῦντες οὐκ εὐεγεσίας δόξαν, ἀλογιστίας δὲ μᾶλλον ὀφλισκάνουσι.

Μετάφραση: 

Ο κυνικός Διογένης, καθώς περπατούσε, μόλις βρέθηκε μπροστά σε κάποιο πλημμυρισμένο ποταμό, είχε σταματήσει αμήχανος. Ένας από αυτούς που συνήθιζαν να περνούν διαβάτες από τη μια όχθη στην άλλη, όταν τον είδε να είναι γεμάτος απορία, πήγε κοντά του , τον πήρε επάνω του με φιλική διάθεση και τον πέρασε απέναντι. Αυτός είχε σταθεί κατηγορώντας τη φτώχεια του, εξαιτίας της  οποίας δεν μπορεί να ανταμείψει τον ευεργέτη του. Ενώ ακόμη αυτός έκανε αυτές τις σκέψεις, εκείνος, όταν είδε ότι ένας άλλος οδοιπόρος δεν μπορούσε να περάσει, έτρεξε κοντά του και μετέφερε απέναντι και αυτόν. Ο Διογένης τον πλησίασε και του είπε: "Εγώ, βέβαια, δε σου χρωστώ πια καμιά χάρη για αυτό που έχει γίνει. Γιατί βλέπω ότι το κάνεις αυτό όχι με κρίση,αλλά από αρρώστια".
Η διήγηση δείχνει ότι, όσοι ευεργετούν μαζί με τους αξιόλογους και όσους είναι ακατάλληλοι, δεν κερδίζουν φήμη ευεργέτη, αλλά περισσότερο απερίσκεπτου ανθρώπου.

Πλάτωνος Ἀπολογία Σωκράτους 33b

Ἐγὼ δὲ διδάσκαλος μὲν οὐδενὸς πώποτ’ ἐγενόμην· εἰ δέ τίς μου λέγοντος καὶ τὰ ἐμαυτοῦ πράττοντος ἐπιθυμεῖ ἀκούειν, εἴτε νεώτερος εἴτε πρεσβύτερος, οὐδενὶ πώποτε ἐφθόνησα, οὐδὲ χρήματα μὲν λαμβάνων διαλέγομαι μὴ λαμβάνων δὲ οὔ, ἀλλ’ ὁμοίως καὶ πλουσίῳ καὶ πένητι παρέχω ἐμαυτὸν ἐρωτᾶν, καὶ ἐάν τις βούληται ἀποκρινόμενος ἀκούειν ὧν ἂν λέγω. Καὶ τούτων ἐγὼ εἴτε τις χρηστὸς γίγνεται εἴτε μή, οὐκ ἂν δικαίως τὴν αἰτίαν ὑπέχοιμι, ὧν μήτε ὑπεσχόμην μηδενὶ μηδὲν πώποτε μάθημα μήτε ἐδίδαξα· εἰ δέ τίς φησι παρ’ ἐμοῦ πώποτέ τι μαθεῖν ἢ ἀκοῦσαι ἰδίᾳ ὅ,τι μὴ καὶ οἱ ἄλλοι πάντες, εὖ ἴστε ὅτι οὐκ ἀληθῆ λέγει.

• φθονῶ: αρνούμαι
• ὑπέχω αἰτίαν τινὸς: θεωρούμαι υπεύθυνος για κάποιον ή για κάτι

Γ1. Να μεταφράσετε στη νέα ελληνική γλώσσα το παραπάνω αδίδακτο κείμενο.             Μονάδες 20

Γ2. Να γράψετε τον ζητούμενο τύπο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:

·        μου: την ίδια πτώση του ιδίου προσώπου στον πληθυντικό αριθμό

·        χρήματα: τη δοτική πληθυντικού

·        πένητι: την ονομαστική ενικού

·        δικαίως: το συγκριτικό βαθμό του επιρρήματος

·        ἀληθῆ: τη δοτική ενικού στο ίδιο γένος

·        ἐγενόμην: το απαρέμφατο του ιδίου χρόνου

·        λέγοντος: τον ίδιο τύπο του Παρακειμένου στην ίδια φωνή

·        πράττοντος: το β΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής Αορίστου στην ίδια φωνή

·        ἐπιθυμεῖ: το πρώτο πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής Παρατατικού στην ίδια φωνή

·        ἀποκρινόμενος: το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της ευκτικής Μέλλοντα στην ίδια φωνή.

Μονάδες 10

Γ3. Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω λέξεων του κειμένου: οὐδενὸς, λέγοντος, χρηστὸς, ἀκοῦσαι, ἀληθῆ.

Μονάδες 5

Γ4. εἰ δέ τίς μου λέγοντος καὶ τὰ ἐμαυτοῦ πράττοντος ἐπιθυμεῖ ἀκούειν, εἴτε νεώτερος εἴτε πρεσβύτερος, οὐδενὶ πώποτε ἐφθόνησα:  να αναγνωριστεί ο υποθετικός λόγος και να μεταφερθεί στην απλή σκέψη του λέγοντος.

Μονάδες 5

Περὶ Ἀλκήστιδος

Η Άλκηστη θυσιάστηκε για να σωθεί ο άντρας της. Τι αναφέρει όμως ο Παλαίφατος κρίνοντας το μύθο;

 

Περὶ Ἀλκήστιδος εἴρηται μῦθος τραγικώδης, ὡς δή, μέλλοντός ποτε Ἀδμήτου ἀποθανεῖσθαι, αὕτη εἵλετο ὑπὲρ αὐτοῦ θανεῖν, καὶ ὡς Ἡρακλῆς αὐτὴν διὰ τὴν εὐσέβειαν ἀφελόμενος τὸν Θάνατον καὶ ἀναγαγὼν ἐκ τοῦ Ἅιδου ἀπέδωκεν Ἀδμήτωι. ἐμοὶ δὲ δοκεῖ μηδένα ἀποθανόντα δύνασθαί τινα ἀναβιῶναι ποιῆσαι.

Ἀλλ᾽ ἐγένετο τοιόνδε τι. ἐπειδὴ Πελίαν ἀπέκτειναν αἱ θυγατέρες, Ἄκαστος ὁ Πελίου ἐδίωκεν αὐτὰς ἀνταποκτεῖναι θέλων ἀντὶ τοῦ πατρός. καὶ τὰς μὲν ἄλλας λαμβάνει· Ἄλκηστις δὲ φεύγει εἰς Φερὰς πρὸς Ἄδμητον ἀνεψιὸν αὐτῆς, καὶ καθεζομένην ἐπὶ τῆς ἑστίας οὐκ ἠδύνατο Ἄδμητος Ἀκάστωι ἔκδοτον ἐξαιτουμένωι δοῦναι. ὁ δὲ παρακαθίσας στρατιὰν πολλὴν περὶ τὴν πόλιν ἐπυρπόλει αὐτούς. ἐπεξιὼν δὲ ὁ Ἄδμητος νύκτωρ, ἐντυχὼν λοχαγοῖς συνελήφθη ζῶν. ἠπείλει δὲ Ἄκαστος ἀποκτεῖναι αὐτόν, εἰ μὴ παραδώσει τὴν ‹Ἄλκηστιν› ἱκέτιν οὖσαν. πυθομένη οὖν Ἄλκηστις ὅτι μέλλει ἀναιρεῖσθαι Ἄδμητος δι᾽ αὐτήν, ἐξελθοῦσα ἑαυτὴν παρέδωκε. τὸν μὲν οὖν Ἄδμητον ἀφίησιν Ἄκαστος, ἐκείνην δὲ συλλαμβάνει. ἔλεγον οὖν οἱ ἄνθρωποι· «ἀνδρεία γε ἡ Ἄλκηστις· ἑκοῦσα ὑπεραπέθανεν Ἀδμήτου.» τοῦτο μέντοι οὐκ ἐγένετο, ὡς ὁ μῦθός φησι.

Κατὰ γὰρ τοῦτον τὸν καιρὸν Ἡρακλῆς ἧκεν ἔκ τινος τόπου ἄγων τὰς Διομήδους ἵππους. τοῦτον ἐκεῖσε πορευόμενον ἐξένισεν Ἄδμητος. ὀδυρομένου δὲ τοῦ Ἀδμήτου τὴν συμφορὰν τῆς Ἀλκήστιδος, ἀγανακτησάμενος Ἡρακλῆς ἐπιτίθεται τῶι Ἀκάστωι καὶ τὴν στρατιὰν αὐτοῦ διαφθείρει· καὶ τὰ μὲν λάφυρα τῆι ἑαυτοῦ στρατιᾶι διανέμει, τὴν δὲ Ἄλκηστιν τῶι Ἀδμήτωι παραδίδωσιν. ἔλεγον οὖν οἱ ἄνθρωποι ὡς ἐντυχὼν Ἡρακλῆς ἐκ τοῦ θανάτου ἐρρύσατο τὴν Ἄλκηστιν. τούτων γενομένων ὁ μῦθος ἀνεπλάσθη.

Λυσίας - Κατά Εργοκλέους Επίλογος

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

Ο Εργοκλής ήταν αθηναίος στρατηγός μαζί με τον Θρασύβουλο, όταν ο τελευταίος έφτασε στη Μικρά Ασία επικεφαλής στόλου με στόχο τον περιορισμό της σπαρτιατικής κυριαρχίας στη θάλασσα (390 π.Χ). Η τυραννική συμπεριφορά των Αθηναίων, όμως, προκάλεσε την αντίδραση των κατοίκων της Μ. Ασίας. Καθώς ο Θρασύβουλος είχε σκοτωθεί κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων, διατάχθηκε η λογοδοσία του Εργοκλή, ο οποίος κατηγορήθηκε για υπερβάσεις στην είσπραξη των φόρων. Πιθανολογείται ότι η κρίση του δικαστηρίου ήταν προϊόν πλάνης, γιατί μετά το θάνατο του Εργοκλή δεν βρέθηκαν τα χρήματα τα οποία αφορούσε η κατηγορία της κατάχρησης. Ο λόγος εκφωνήθηκε το 389 π.Χ. ή λίγο αργότερα.

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ

Τὰ μὲν κατηγορημένα οὕτως ἐστὶ πολλὰ καὶ δεινά, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ὥστε οὐκ ἄν μοι δοκεῖ δύνασθαι Ἐργοκλῆς ὑπὲρ ἑνὸς ἑκάστου τῶν πεπραγμένων αὐτῷ πολλάκις ἀποθανὼν δοῦναι δίκην ἀξίαν τῷ ὑμετέρῳ πλήθει. καὶ γὰρ πόλεις προδεδωκὼς φαίνεται, καὶ προξένους καὶ πολίτας ὑμετέρους ἠδικηκώς, καὶ ἐκ πένητος ἐκ τῶν ὑμετέρων πλούσιος γεγενημένος. καίτοι πῶς αὐτοῖς χρὴ συγγνώμην ἔχειν, ὅταν ὁρᾶτε τὰς μὲν ναῦς, ὧν ἦρχον οὗτοι, δι’ ἀπορίαν χρημάτων καταλυομένας καὶ ἐκ πολλῶν ὀλίγας γιγνομένας, τούτους δὲ πένητας καὶ ἀπόρους ἐκπλεύσαντας οὕτως ταχέως πλείστην τῶν πολιτῶν οὐσίαν κεκτημένους; ὑμέτερον τοίνυν ἔργον ἐστίν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ἐπὶ τοῖς τοιούτοις ὀργίζεσθαι· καὶ γὰρ δὴ δεινὸν ἂν εἴη, εἰ νῦν μὲν οὕτως αὐτοὶ πιεζόμενοι ταῖς εἰσφοραῖς συγγνώμην τοῖς κλέπτουσι καὶ τοῖς δωροδοκοῦσιν ἔχοιτε, ἐν δὲ τῷ τέως χρόνῳ, καὶ τῶν οἴκων τῶν ὑμετέρων μεγάλων ὄντων καὶ τῶν δημοσίων προσόδων μεγάλων οὐσῶν, θανάτῳ ἐκολάζετε τοὺς τῶν ὑμετέρων ἐπιθυμοῦντας.

ἐνθυμεῖσθε γάρ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ὅτι οὐκ Ἐργοκλῆς μόνος κρίνεται, ἀλλὰ καὶ ἡ πόλις ὅλη. νυνὶ γὰρ τοῖς ἄρχουσι τοῖς ὑμετέροις ἐπιδείξετε πότερον χρὴ δικαίους εἶναι, ἢ ὡς πλεῖστα τῶν ὑμετέρων ὑφελομένους τῷ αὐτῷ τρόπῳ τὴν σωτηρίαν παρασκευάζεσθαι, ᾧπερ οὗτοι νυνὶ πειρῶνται. καίτοι εὖ εἰδέναι χρή, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι· ὅστις ἐν τοσαύτῃ ἀπορίᾳ τῶν ὑμετέρων πραγμάτων ἢ πόλεις προδίδωσιν ἢ χρήματα κλέπτειν ἢ δωροδοκεῖν ἀξιοῖ, οὗτος καὶ τὰ τείχη καὶ τὰς ναῦς τοῖς πολεμίοις παραδίδωσι καὶ ὀλιγαρχίαν ἐκ δημοκρατίας καθστησιν· ὥστ’ οὐκ ἄξιον ὑμῖν τῆς τούτων παρασκευῆς ἡττᾶσθαι, ἀλλὰ παράδειγμα πᾶσιν ἀνθρώποις ποιῆσαι καὶ μήτε κέρδος μήτε ἔλεον μήτ’ ἄλλο μηδὲν περὶ πλείονος ποιήσασθαι τῆς τούτων τιμωρίας.

Οἶμαι δ’ Ἐργοκλέα, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, περὶ μὲν Ἁλικαρνασσοῦ καὶ περὶ τῆς ἀρχῆς καὶ περὶ τῶν αὑτῷ πεπραγμένων οὐκ ἐπιχειρήσειν ἀπολογεῖσθαι, ἐρεῖν δὲ ὡς ἀπὸ Φυλῆς κατῆλθε καὶ ὡς δημοτικός ἐστι καὶ ὡς τῶν κινδύνων τῶν ὑμετέρων μετέσχεν. ἐγὼ δέ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, <οὐ> τοιαύτην γνώμην ἔχω περὶ τῶν τοιούτων· ἀλλ’ ὅσοι μὲν ἐλευθερίας καὶ τοῦ δικαίου ἐπιθυμοῦντες καὶ τοὺς νόμους ἰσχύειν βουλόμενοι καὶ τοὺς ἀδικοῦντας μισοῦντες τῶν ὑμετέρων κινδύνων μετέσχον, οὐ πονηροὺς εἶναι πολίτας, οὐδὲ ἀδίκως τούτοις φημὶ ἂν εἶναι ὑπόλογον τὴν ἐκείνων φυγήν· ὅσοι δὲ κατελθόντες ἐν δημοκρατίᾳ τὸ μὲν ὑμέτερον πλῆθος ἀδικοῦσι, τοὺς δὲ ἰδίους οἴκους ἐκ τῶν ὑμετέρων μεγάλους ποιοῦσι, πολὺ μᾶλλον αὐτοῖς προσήκει ὀργίζεσθαι ἢ τοῖς τριάκοντα. οἱ μὲν γὰρ ἐπὶ τοῦτ’ ἐχειροτονήθησαν, ἵνα κακῶς, εἴ πῃ δύναιντο, ὑμᾶς ποιήσειαν· τούτοις δ’ ὑμᾶς αὐτοὺς ἐπετρέψατε, ὡς μεγάλην καὶ ἐλευθέραν τὴν πόλιν ποιήσωσιν· ὧν ὑμῖν οὐδὲν ἀποβέβηκεν, ἀλλὰ τὸ ἐπὶ τούτοις εἶναι ἐν τοῖς δεινοτάτοις κινδύνοις καθεστήκατε, ὥστε πολὺ ἂν δικαιότερον ὑμᾶς αὐτοὺς ἢ τούτους ἐλεοῖτε, καὶ τοὺς ὑμετέρους παῖδας καὶ γυναῖκας, ὅτι ὑπὸ τοιούτων ἀνδρῶν λυμαίνεσθε.

ἐγὼ μὲν οὖν ταῦθ’ ὑμῖν παρακελεύομαι· ὑμᾶς δὲ χρὴ εἰδέναι ὅτι, ἐὰν μὲν ἐμοὶ πεισθῆτε, εὖ περὶ αὑτῶν βουλεύσεσθε, εἰ δὲ μή, χείροσι τοῖς ἄλλοις πολίταις χρήσεσθε. ἔτι δέ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ἐὰν αὐτῶν ἀποψηφίσησθε, οὐδεμίαν ὑμῖν εἴσονται χάριν, ἀλλὰ τοῖς ἀνηλωμένοις καὶ τοῖς χρήμασιν οἷς ὑφῄρηνται· ὥστε τὴν μὲν ἔχθραν ὑμῖν αὐτοῖς καταλείψετε, τῆς δὲ σωτηρίας ἐκείνοις εἴσονται χάριν. καὶ μὲν δή, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, καὶ Ἁλικαρνασσεῖς καὶ οἱ ἄλλοι οἱ ὑπὸ τούτων ἠδικημένοι, ἐὰν μὲν παρὰ τούτων τὴν μεγίστην δίκην λάβητε, νομιοῦσιν ὑπὸ τούτων μὲν ἀπολωλέναι, ὑμᾶς δὲ αὑτοῖς βεβοηθηκέναι· ἐὰν δὲ τούτους σώσητε, ἡγήσονται καὶ ὑμᾶς ὁμογνώμονας γεγονέναι τοῖς αὑτοὺς προδεδωκόσιν. ὥστ’ ἄξιον τούτων ἁπάντων ἐνθυμηθέντας ἅμα τοῖς τε φίλοις τοῖς ὑμετέροις ἀποδοῦναι χάριν καὶ παρὰ τῶν ἀδικούντων τὴν δίκην λαβεῖν.

 

Oδύσσεια - ε 221-232

Τελικά δεν ήθελε την αθάνατη Καλυψώ ο Οδυσσέας, όσο κι αν η Πηνελόπη  του φαινόταν πιο άσχημη σε σχέση με τη θεά. Μια πολύ ανθρώπινη απάντηση:

ΚΕΙΜΕΝΟ

τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς·

"πότνα θεά, μή μοι τόδε χώεο· οἶδα καὶ αὐτὸς
πάντα μάλ᾽, οὕνεκα σεῖο περίφρων Πηνελόπεια
εἶδος ἀκιδνοτέρη μέγεθός τ᾽ εἰσάντα ἰδέσθαι·
ἡ μὲν γὰρ βροτός ἐστι, σὺ δ᾽ ἀθάνατος καὶ ἀγήρως.
ἀλλὰ καὶ ὣς ἐθέλω καὶ ἐέλδομαι ἤματα πάντα

οἴκαδέ τ᾽ ἐλθέμεναι καὶ νόστιμον ἦμαρ ἰδέσθαι.
εἰ δ᾽ αὖ τις ῥαίῃσι θεῶν ἐνὶ οἴνοπι πόντῳ,
τλήσομαι ἐν στήθεσσιν ἔχων ταλαπενθέα θυμόν·
ἤδη γὰρ μάλα πολλὰ πάθον καὶ πολλὰ μόγησα
κύμασι καὶ πολέμῳ· μετὰ καὶ τόδε τοῖσι γενέσθω."

 ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ (Α)

Τότ' ὁ πολύβουλος Δυσσέας ἀπολογήθη κι εἶπε·

“Χαριτωμένη μου θεά, μὴ μοῦ ὀργιστῆς γιὰ δαῦτο·
νιώθω κι ἐγὼ πὼς ταπεινὴ στ' ἀνάστημα ἢ στὰ κάλλη
ἡ Πηνελόπη ἡ γνωστικιὰ θὰ φαίνουνταν ὀμπρός σου·
αὐτὴ θνητή, καὶ πάντα ἐσὺ καὶ ἀπέθαντη καὶ νέα.
Ὅμως περίσσια λαχταρῶ, καὶ τὸ ζητῶ ὁλοένα,

νὰ πάω στὸν τόπο, νὰ χαρῶ τοῦ γυρισμοῦ τὴ μέρα.
Κι ἂ μὲ χτυπήση ὀργὴ θεοῦ στὰ μελανὰ πελάγη,
ἔχω καρδιὰ βασταχτερὴ, κι ἀπομονὴ θὰ κάνω·
ἔπαθα ποὺ ἔπαθα πολλὰ καὶ 'πόφερα ἄλλα τόσα
στὶς μάχες καὶ στὶς θάλασσες· ἂς μοῦ γενῆ καὶ τοῦτο.”

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ (Β)

Ανταποκρίθηκε μιλώντας ο Οδυσσέας πολύγνωμος:

«Ω σεβαστή θεά, παρακαλώ σε μην πικραίνεσαι μαζί μου·

το είδα και καλά το ξέρω, η Πηνελόπη

αντίκρυ σου, όσο κι αν δεν της λείπει η φρόνηση,

σου υπολείπεται και στη μορφή και στο παράστημα.

Είναι θνητή, κι εσύ 'σαι αθάνατη, στον χρόνο αγέραστη.

Κι όμως εν γνώσει μου το θέλω και το επιθυμώ, απ’ το πρωί ως το βράδυ,

σπίτι μου να γυρίσω, να δω κι εγώ τη μέρα της επιστροφής.

Κι αν, όπως λες, κάποιος θεός θελήσει

να με χτυπήσει καταμεσής στο μπλάβο πέλαγος, θα το υπομείνω·

ξέρει η καρδιά μου μες στα στήθη μου να υπομένει, γιατί

έχω πάθει πολλά πάθη και δοκιμάστηκα πολύ στο κύμα και στη μάχη.

Λοιπόν, μαζί με τ’ άλλα, ας πάει κι αυτό.»

Πλάτων-Πρωταγόρας 316d-317c

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η άποψη του Πρωταγόρα που μιλάει σχετικά με τη σοφιστική. Δε χρειάζεται να ντρέπεται κάποιος, από φόβο για το φθόνο των άλλων, να παραδεχτεί ότι είναι σοφιστής.

ΚΕΙΜΕΝΟ

ἐγὼ δὲ τὴν σοφιστικὴν τέχνην φημὶ μὲν εἶναι παλαιάν, τοὺς δὲ μεταχειριζομένους αὐτὴν τῶν παλαιῶν ἀνδρῶν, φοβουμένους τὸ ἐπαχθὲς αὐτῆς, πρόσχημα ποιεῖσθαι καὶ προκαλύπτεσθαι, τοὺς μὲν ποίησιν, οἷον Ὅμηρόν τε καὶ Ἡσίοδον καὶ Σιμωνίδην, τοὺς δὲ αὖ τελετάς τε καὶ χρησμῳδίας, τοὺς ἀμφί τε Ὀρφέα καὶ Μουσαῖον: ἐνίους δέ τινας ᾔσθημαι καὶ γυμναστικήν, οἷον Ἴκκος τε ὁ Ταραντῖνος καὶ ὁ νῦν ἔτι ὢν οὐδενὸς ἥττων σοφιστὴςἩρόδικος ὁ Σηλυμβριανός, τὸ δὲ ἀρχαῖον Μεγαρεύς: μουσικὴν δὲ Ἀγαθοκλῆς τε ὁ ὑμέτερος πρόσχημα ἐποιήσατο, μέγας ὢν σοφιστής, καὶ Πυθοκλείδης ὁ Κεῖος καὶ ἄλλοι πολλοί. οὗτοι πάντες, ὥσπερ λέγω, φοβηθέντες τὸν φθόνον ταῖς τέχναις ταύταις παραπετάσμασιν ἐχρήσαντο. ἐγὼ δὲ τούτοις ἅπασιν κατὰ τοῦτο εἶναι οὐ συμφέρομαι: ἡγοῦμαι γὰρ αὐτοὺς οὔ τι διαπράξασθαι ὃ ἐβουλήθησαν—οὐ γὰρ λαθεῖν τῶν ἀνθρώπων τοὺς δυναμένους ἐν ταῖς πόλεσι πράττειν, ὧνπερ ἕνεκα ταῦτ᾽ ἐστὶν τὰ προσχήματα: ἐπεὶ οἵ γε πολλοὶ ὡς ἔπος εἰπεῖν οὐδὲν αἰσθάνονται, ἀλλ᾽ ἅττ᾽ ἂν οὗτοι διαγγέλλωσι, ταῦτα ὑμνοῦσιν—τὸ οὖν ἀποδιδράσκοντα μὴ δύνασθαι ἀποδρᾶναι, ἀλλὰ καταφανῆ εἶναι, πολλὴ μωρία καὶ τοῦ ἐπιχειρήματος, καὶ πολὺ δυσμενεστέρους παρέχεσθαι ἀνάγκη τοὺς ἀνθρώπους: ἡγοῦνται γὰρ τὸν τοιοῦτον πρὸς τοῖς ἄλλοις καὶ πανοῦργον εἶναι. ἐγὼ οὖν τούτων τὴν ἐναντίαν ἅπασαν ὁδὸν ἐλήλυθα, καὶ ὁμολογῶ τε σοφιστὴς εἶναι καὶ παιδεύειν ἀνθρώπους, καὶ εὐλάβειαν ταύτην οἶμαι βελτίω ἐκείνης εἶναι, τὸ ὁμολογεῖν μᾶλλον ἢ ἔξαρνον εἶναι: καὶ ἄλλας πρὸς ταύτῃ ἔσκεμμαι, ὥστε, σὺν θεῷ εἰπεῖν, μηδὲν δεινὸν πάσχειν διὰτὸ ὁμολογεῖν σοφιστὴς εἶναι. καίτοι πολλά γε ἔτη ἤδη εἰμὶ ἐν τῇ τέχνῃ: καὶ γὰρ καὶ τὰ σύμπαντα πολλά μοί ἐστιν— οὐδενὸς ὅτου οὐ πάντων ἂν ὑμῶν καθ᾽ ἡλικίαν πατὴρ εἴην —ὥστε πολύ μοι ἥδιστόν ἐστιν, εἴ τι βούλεσθε, περὶ τούτων ἁπάντων ἐναντίον τῶν ἔνδον ὄντων τὸν λόγον ποιεῖσθαι.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

  Πάντως εγώ υποστηρίζω ότι η τέχνη των σοφιστών είναι παλιά, αλλά οι άνθρωποι που την ασκούσαν τον παλιό καιρό φοβήθηκαν το φθόνο που προκαλεί αυτή και βρήκαν παραπετάσματα και προκαλύμματα, άλλοι την ποίηση, όπως ο Όμηρος και ο Ησίοδος και ο Σιμωνίδης, κι άλλοι τις μυστηριακές τελετές και τις προφητείες, όπως οι οπαδοί του Ορφέα και του Μουσαίου^- άλλοι πάλι, απ' ό,τι κατάλαβα, και τη γυμναστική, όπως ο ' Ικκος από τον Τάραντα και ο άλλος που ζει ακόμη και σήμερα, σοφιστής που δεν έχει το ταίρι του, ο Ηρόδικος από τη Σηλυμβρία, που όμως η γενιά του κρατούσε από τα Μέγαρα^- κι ο δικός σας ο Αγαθοκλής χρησιμοποίησε για προκάλυμμα τη μουσική — σοφιστής μεγάλος κι αυτός — και ο Πυθοκλείδης ο Κείος και άλλοι πολλοί. Όλοι τούτοι, το ξαναλέω, επειδή φοβήθηκαν το φθόνο, χρησιμοποίησαν για προπέτασμα τις τέχνες αυτές. Εγώ όμως στο σημείο αυτό δε συμφωνώ μαζί τους· γιατί νομίζω ότι κάθε άλλο παρά πέτυχαν αυτό που επιδίωξαν: δηλαδή αυτά τα προκαλύμματα τα χρησιμοποίησαν για να ξεγελάσουν τους ανθρώπους που κρατούν την εξουσία μέσα στις πολιτείες^- ε λοιπόν, αυτοί τους πήραν μυ­ρουδιά^- γιατί ο κοσμάκης γενικά δε νιώθει τίποτα, αλλά κάνει τραγούδι και ξαναλέει ό,τι ακούει απ' αυτούς. Λοιπόν, να ξεκινάς να δραπετεύσεις και να μην κατορθώνεις να δραπετεύσεις, αλλά να γίνεσαι θέαμα σ' όλους, και σαν απόπειρα είναι πολύ ανόητο και οι άνθρωποι σου δείχνονται πιο εχθρικοί — και με το δίκιο τους^- γιατί σχηματίζουν τη γνώμη ότι ένας τέτοιος άνθρωπος κοντά στ΄ άλλα είναι και κατεργάρης. Που λες, εγώ πήρα πέρα για πέρα τον αντίθετο δρόμο απ΄ αυτούς — και δεν το κρύβω ότι είμαι σοφιστής και μορφώνω τους ανθρώπους. Πιστεύω πως μ' αυτόν τον τρόπο προφυλάγεσαι καλύτερα απ' ό,τι με τον προηγούμενο, δηλαδή είναι καλύτερα να τ' ομολογείς παρά ν' αρνιέσαι. Και κοντά σ' αυτόν σοφίστηκα και άλλους τρόπους προφύλαξης, ώστε — μάρτυς μου ο θεός — να μην πάθω καμιά λαχτάρα, επειδή ακριβώς δεν το κρύβω πως είμαι σοφιστής. Και όμως είναι κιόλας πολλά τα χρόνια που ασκώ το επάγγελμα (εξάλλου δεν είναι και λίγα και τα χρόνια που κουβαλώ· δε βλέπω κανέναν ανάμεσα σας που δε θα μπορούσα να 'μουνα πατέρας του)· έτσι, θα μου έκανε μεγάλη ευχαρίστηση, αν βέβαια το θέλατε κι εσείς, να συζητήσουμε για όλ' αυτά μπροστά σ' αυτούς που βρίσκονται στο σπίτι.